Wanneer ontstonden grafstenen?

Een korte geschiedenis van grafstenen

tot 785

Het gebruik van grafstenen  is al eeuwen oud. Ongeveer 700 jaar na Christus begon men met het begraven van de doden. Daarvoor was crematie de regel.

In het landschap ku je nog sporen zien van de oude graven. Bekend zijn natuurlijk de Drenthse Hunebedden. Deze voorlopers van de huidige grafstenen wogen wel even iets meer en waren ook een stuk groter en natuurlijker van vorm dan de huidige grafstenen. Wat niet veel mensen weten is dat de Hunebedden familiegraven waren. 

De Hunebedden illustreren goed wat de vroegste begrafenisgebruiken waren. Eigenlijk vormen ze een uitzondering op de regel van het cremeren. Waarschijnlijk werden de “gewone” mensen gecremeerd en de voorname mensen begraven. Volgens de oorspronkelijke Germaanse tradities geloofde men dat alleen door totale vernietiging van het lichaam de ziel bevrijd werd. Het alles vernietigende vuur was hier geschikt voor. Practisch punt was ook dat verbranden goedkoper en makkelijker was dan begraven en het daarna aanleggen van een grafmonument. Tot 785 was men vrij om zelf te kiezen wat men met de overledene deed.

 ============ lees ook: modern graf met oorbellen van swarovski kristal ========================

Na 785 

In die tijd voerde Karel de Grote keizer wetten in die het cremeren van doden verbood. Karel de Grote was een aanhanger van het Christendom dat in die tijd nog grote bezwaren tegen crematie had. Door de wetten van Karel de Grote werd het begraven van overledenen de norm. En met het begraven kwamen ook gedenktekens, gramonumenten en grafstenen. Hiermee maakte men een herinnering aan de dierbare zichtbaar en creerde men een plek waar men naar toe kon gaan om de dierbare te gedenken en te herinneren.

Grafstenen en gedenktekens tot aan 1800 

De sobere grafstenen zoasl wij ze kennen ontstonden pas na 1800. Daarvoor waren de graven uitbundig versierd. Grafstenen hadden veel decoratieve elementen en symboliek en waren meestal nogal pompeus.Alleen rijken konden zich dure stenen veroorloven en het moest natuurlijk wel duidelijk zijn dat de overledene een bepaalde welvaart en welstand had gekend. 

De burgerij en de boeren konden zich dat alles niet veroorloven en waarschijnlijk was hun graf getooid met een eenvoudig houten kruis. 

De wat rijkere middenklasse huurde meestal een graf + steen. Na verloop van tijd werden deze graven geruimd om plaats te maken voor de volgende.

Moderne grafstenen en hedendaagse grafmonumenten

Langzaam aan verdween de behoefte om status en rijkdom prominent te etaleren via een grafmonument. Steeds meer werd het graf een plaats om de rol en het leven van de dierbare te representeren. Daarom vinden veel mensen dat een graf netjes en goed verzorgd verzorgd is. Steeds kiezen nabestaanden voor een uniek en persoonlijk grafmonument. Een gedenkteken dat het voorgaande leven en de rol die de overledene speelde in het leven van de nabestaanden verbeeldt.

De huidige grafsteen staat in een lange traditie – er is veel meer mogelijk dan vroeger – en grafstenen en monumenten zijn niet langer voorbehouden aan de rijken der aarde. 

Jeroen Stok

Dit artikel werd geschreven door Jeroen Stok.  Jeroen is beeldhouwer en ontwerpt behalve grafkunst ook RVS sculpturen en kunst in opdracht. Gestileerde moderne kunstwerken die een opvallend lichte en positieve uitstraling hebben. Het ontwerpen van grafmonumenten in samenspraak met nabestaanden is een belangrijk onderdeel van zijn werk, dat meestal meer betekenis heeft voor mensen dan een “gewoon” kunstwerk.